Түргэн алхаатай, жижиг биетэй, бор царайтай, нүдэндээ галгүй, нүүрэндээ баясалгүй. Манай сувилагч нарын олонхынх нь нийтлэг төрх нэг иймэрхүү. Ажилдаа түүртсэн, ачаалалдаа дарлуулсан, авдаг цалиндаа сэтгэл хангалуун бус байдаг нь тэднийг ийн толгой гудайн амьдрахад хүргэсэн биз ээ. Сонгосон мэргэжилдээ чин сэтгэлээсээ дурлаж, үнэнчээр зүтгэж яваа олон сувилагч бий. Гэхдээ албадан хөдөлмөр эрхлүүлж байгаа мэт сэтгэгдэл төрүүлдэг нь хэдэн зуугаараа байна. Манайд сувилагч нарын үнэлэмж маш доогуур. Үйлчлүүлэгчид нь хүртэл тэднийг өвчтөнүүдийн өтгөн, шингэн ялгадас, нус, цэр гээд муу муухайтай зууралдах ёстой “боол” гээд ойлгочихож. Олны дунд ч нэр хүнд муутай. “Уур уцаартай, ширүүн авиртай, тариа хийхдээ судас олдоггүй, мэдлэг, чадваргүй” хэмээн чичилдэг. Ачир дээрээ сувилагч нар нохойд барьдаг мод биш.

Дэлхийн хамгийн хэрэгцээтэй 100 мэргэжлийн эхний тавд сувилагч багтдаг. Хэчнээн чухал алба болохыг энэ жагсаалт илтгэнэ. Дөнгөж төрсөн нярайг угтаж, өтгөсийг үддэг нь сувилагч. Өвтөнүүдтэй хамгийн ойр ажиллаж, амьдрах хугацаанд авах эмнэлгийн бүх л тусламж, үйлчилгээг үзүүлж, асрагч, аврагч, хамгаалагч, сэтгэлзүйч гээд олон мэргэжлийн үүрэг нэгэн зэрэг гүйцэтгэдэг хүндтэй хүмүүсээ бид хөсөр хаяад уджээ. Жил бүрийн тавдугаар сарын 12-нд буюу Олон улсын сувилагчийн өдрөөр удирдах албаны хүмүүс хуралдсан болоод заримыг нь “Салбартаа үр бүтээлтэй ажилласан” гэж өргөмжлөн, хэдэн “төмөр” энгэрт нь зүүхээс өөрөөр нийгмийн асуудлыг нь дорвитой шийдвэрлэж чадахгүй л байна.

Мэргэжлийн байгууллагууд сувилагч нарын нийгмийн байдлыг тусгасан өргөн цар хүрээтэй судалгаа одоо болтол хийгээгүй. Цөөнгүй хувь нь өрх толгойлсон, ар гэрийн амьдрал нь тогтворгүй, орон сууцгүй зэрэг бусдын адил зовлон тэдэнд мунддаггүй аж. Энэ мэт шалтгаанаас болж олон хүн мэргэжлээсээ татгалзаж, эмнэлгүүд сувилагчийн эрэлд хатах боллоо. Олон улсад нэг их эмчид дөрвөн сувилагч ногддог байхад манайд ердөө ганцхан байх жишээтэй. Нэг сувилагчид ногдох хүний тоо улсын дунджаар 222. Ажлын цаг нь өдөрт 12-24, дундаж цалин нь 645 673 төгрөг байна. Ийм нөхцөлд, тийм хэмжээний цалингаар яаж амьдрах вэ.

10 гаруй мянган сувилагч мэргэжлээрээ ажиллахгүй байгаа гэсэн судалгааг Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийнхөн өгсөн. Эмнэлгүүдийн ачаалал, эмч, үйлчлүүлэгчийн тооноос шалтгаалж, манайд өдгөө 20 гаруй мянган сувилагч шаардлагатай болжээ. Гэвч эл мэргэжлийг сонгон суралцагчдын тоо улам цөөрч, жилд 700 гаруй хүн төгсөж буй гэнэ. БСШУСЯ, ЭМЯ хамтран эл тоог ядаж 1000-д хүргэх зорилт тавиад байна. Сувилагч нарын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхгүй, үнэлэмжийг нь өсгөхгүй, цалин хангамжийг нь сайжруулахгүйгээр элсэгч нарын тоог хүчээр өсгөх боломжгүй. Жилд 1000 хүн сувилагчаар төгсөж, мэргэжлээрээ ажиллана гэж үзвэл манай улс 15-20 жилийн дараа л эмч, сувилагчийн харьцаагаа олон улсын стандартад ойртуулж дөнгөнө.

Сувилахуйн тусламж нь эмнэлгийн үйлчилгээний хамгийн чухал, цөм хэсэг. Хуучин цагт сувилагч эмчийн туслах, баруун гар байсан бол өдгөө тийм биш болсон. Олон улсад магистр, доктор зэрэгтэй сувилагч нар ажиллаж, нарийн төвөгтэй хагалгааны үеэр судас тэлэгч, нойрсуулагч гуурс зэргийг тавьдаг аж. Тариагаа ч хийнэ, өвчтөнөө ч хянана гэсэн үг. Зарим улсад сувилагч нар нь өвчтөнүүдийг оношилж, эмчилж байна. Сувилахуйн шинжлэх ухаан нь энэ хэрээр өндөр хөгжсөнийг харуулах биз ээ. Эмчээсээ өндөр цалин авах нь ч бий аж. Харин манайд эсрэгээрээ. Нэг сувилагч өдөрт 20-50 хүнд үйлчилж, тариа, боолтоосоо хэтэрдэггүй. Юун сувилахуйн тусламж, үйлчилгээ манатай л байдаг. Өвчнийг эмч анагаадаг бол сувилахуйн алба алив эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг цогц хийх үүрэгтэй. Эмч нарын багт ажиллаж, үүрэг, хариуцлага, эрх, ямба аль алиныг нь ижилхэн үүрүүлэх ёстой. Эмч, сувилагчийн харьцааг даруй тэнцүүлж, мэргэжлийн ажлыг нь хийлгэхгүй бол өөр салбар луу дайжаад дуусах вий.

Бэлтгэсэн: О.Бат-ундрах

ӨДРИЙН СУРВАЛЖИЛГА

ГАЛЫН ШУГАМЫНХАН

-Аль тасагт орохоо шийдсэн үү?

-Үгүй.

-Энд ажиллахад бэлэн үү?

-Сайн хэлж мэдэхгүй байна (түгдэрсхийв).

-Манай эмнэлэг 32 тасагтай. Тэдгээрээс хамгийн ачаалалтай, ур чадвар, мэдрэмж шаардсан, цаг наргүй шахам нь Яаралтай тусламжийнх. Хүмүүстэй харилцахаас гадна цогцсын гар, хөлийг эмхэлж, эвд нь оруулах хэрэг гарна. Цус алдалт, харвалт, зүрхний хэм алдалт, амьсгалын дутмагшил зэрэг хүнд хэлбэрийн өвчний үед тусламж үзүүлнэ. Ажлын шаардлагаар энэ хавиасаа холдвол хаана яваагаа заавал мэдэгдэнэ. Чамайг энд байгаа гэж тооцож байтал хүнд өвчтөн ирвэл хүчгүйдчих талтай. Найман цаг ажиллаад, 24 цаг, 16 цаг ажиллаад 48 цаг амарна. Ээлжид хонохдоо цурам хийх ч эрхгүй. Мөн яаралтай холбоо барин, мэдээлэл авах хэрэг гардаг тул ажлын бус цагаар ч утсаа унтрааж болохгүй. Бусад тасгийн сувилагчдын хийдэг ажил, дадлыг эзэмшихийн зэрэгцээ өөрсдийн албанд тохирсон илүү нарийн мэдлэг, чадварыг эзэмших, эсвэл маш богино хугацаанд сурч, дадлагажих хэрэгтэй гээд ойлгочихож болно. Зарим тасгийн сувилагч эмчийн зааврын дагуу тариа, асаргаа сувилгаа хийдэг бол бидэнд эмчийн зааврыг дагахаас гадна өөрөө санаачилгатай, мэдлэгтэй, мэдрэмжтэй тухайн нөхцөлд тохируулан ажиллах шаардлага үүсдэг. Энд нэг жил ажиллах нь өөр тасагт гурваас дээш жил дадлагажихтай тэнцэхүйц туршлага, мэдлэг хуримтлуулдаг гэвэл буруудахгүй.

Хүнд нөхцөлийн урамшуулал гэж цалин дээр нэмж олгодог. Тэгэхээр бусад тасгийнхнаас арай өндөр цалин авна гэсэн үг. Сайн бодоод хариугаа хэлээрэй” гээд инээмсэглэсэн хүн бол Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн Яаралтай тусламжийн төвийн ахлах сувилагч, сувилахуйн ухааны магистар Д.Дуламсүрэн. Ажилд орохоор ирсэн залуухан бүсгүйд тэрбээр ийн ажлынхаа онцлогийг тайлбарласан юм.

Сонссон хүн ч халгаж бэргэмээр, сард 600 000-700 000 төгрөгийн үндсэн цалинтай, сүүлийн 3-4 жилд ачаалал нь 4-5 дахин өссөн тасаг бол мэдээж Яаралтай тусламжийнх. Олон улсын сувилагчийн өдөр болох гэж буйтай холбогдуулан сувилагчдын өдөр тутмын ажлыг сонирхохоор УНТЭ-ийн тус тасагт очсон нь энэ.

Үргэлжлэлийг эндээс уншина уу